تبخال دهان

تبخال دهانی یک نوع عفونت ویروسی و بسیار مسری است که باعث ایجاد زخم های داخل و خارج دهانی می شود. عامل اصلی این بیماری ویروس هرپس سیمپلکس (HSV) است و می تواند به راحتی از طریق تماس مستقیم با فرد آلوده (پوستی/ بزاقی) به شما منتقل شود. نکته قابل توجه این است که این ویروس بعد از انتقال برای همیشه در بدن شما باقی می ماند. البته به این معنا نیست که شما به طور مکرر دچار تبخال شوید. بلکه در شرایطی مثل استرس، خستگی و یا ضعف سیستم ایمنی ممکن است تبخال دوباره ایجاد شود. بهترین روش درمان تبخال دهان نیز استفاده از داروهای ضد ویروس است که به کاهش شیوع آن بسیار کمک می کند.

علائم و نشانه های تبخال دهانی

شایع ترین علامت این بیماری، تبخال است. تبخال ها نیز بیشتر نواحی مخاطی و مرطوب بدن مثل لب ها، زبان، لثه و دهان را تحت تأثیر قرار می دهند. البته ممکن است این زخم ها روی گونه، بینی یا حتی چانه شما نیز ایجاد شود.

زمانی که برای اولین بار به ویروس HSV مبتلا می شوید ممکن است علائم زیر را تجربه کنید:

– تب

– ورم غدد لنفاوی در ناحیه گردن

– گلو درد

– ورم گلو

– زخم در ناحیه پشت گلو

– زخم های دردناک در داخل دهان (لثه، زبان، سقف دهان)

تبخال ها معمولا قبل از ظاهر شدن، باعث احساس گزگز، بی حسی، خارش یا درد در آن ناحیه می شوند. پزشکان به این مرحله پرودرومال می گویند، و این می تواند یک علامت هشداردهنده باشد که بدانید تبخال در حال شکل گیری است.

لازم به ذکر است که ابتلا به ویروس HSV همیشه همراه با علائم نیست. در برخی مواقع ویروس بعد از انتقال به بدن شما ممکن است تا مدت ها خاموش بماند و شما اصلا متوجه آن نشوید.

چگونگی ایجاد تبخال دهان

اولین مرحله قبل از ایجاد تبخال، سوزن سوزن شدن یا خارش ناحیه مورد نظر است. سپس تاول های قرمز رنگ و پر از مایع تشکیل می شود که اغلب دردناک هستند. بعد از چند روز تاول ها باز می شوند و مایعی شفاف یا زرد رنگ از آنها خارج می شود. محل این تاول ها به زخم تبدیل می شود که ممکن است با ترک خوردن یا خونریزی همراه باشد. بعد از گذشت دو هفته، این قسمت پوسته پوسته شده و زخم ها کم کم از بین می روند. البته تا چند روز پوست زیرین و اطراف زخم ممکن است قرمز یا صورتی به نظر برسد که بعد از بهبودی کامل برطرف می شود.

علت بیماری

همانطور که قبلا نیز اشاره شد، تبخال دهان یک عفونت ویروسی است و ویروس هرپس سیمپلکس (HSV) عامل اصلی ایجاد آن است. لازم به ذکر است که دو نوع HSV وجود دارد HSV-1 و HSV-2. هر دو نوع می توانند باعث تبخال شوند، اما HSV-1 شایع تر است.

ابتلا به ویروس HSV

این بیماری به راحتی از طریق تماس دهان با پوست یا بزاق فرد آلوده انتقال پیدا می کند. برای مثال:

– بوسیدن فردی که تبخال دارد

– استفاده از وسایل مشترک مثل قاشق، چنگال، یا حتی لوازم آریشی که برای نواحی لب و اطراف دهان است

– رابطه جنسی دهانی با فرد مبتلا به تبخال

همچنین این بیماری ممکن است در هر سنی رخ دهد، اما در بین کودکان بیشتر شایع است.

عوارض بیماری

ویروس HSV احتمال دارد به سایر قسمت های بدن منتقل شود و منجر به عوارض جدی و بیماری های دیگری شود، مثل:

– چشم ها (تبخال چشمی)

– مغز یا غشاهای پوشاننده مغز و نخاع (آنسفالیت هرپسی، مننژیت یا مننگوانسفالیت)

– نواحی دیگری از پوست مثل انگشتان دست (هرپتیک ویتلو)

– عفونت اگزما هرپتیکوم در افرادی که سابقه ابتلا به درماتیت آتوپیک دارند

تشخیص تبخال دهان

این بیماری از طریق معاینه فیزیکی و آزمایش به راحتی قابل تشخیص است. همچنین در برخی شرایط پزشک ممکن است برای تأیید عفونت HSV از مایع تبخال نمونه برداری کند یا درخواست آزمایش خون دهد. اگر در خون شما آنتی بادی HSV-1 یا HSV-2 وجود داشته باشد، به این معنی است که قبلا عفونت اولیه HSV داشته اید و احتمال اینکه دوباره در آینده به تبخال دهانی مبتلا شوید وجود دارد.

درمان بیماری

هیچ درمانی برای تبخال دهان وجود ندارد، اما داروهای ضد ویروسی می توانند به کاهش شیوع این بیماری کمک کنند. رایج ترین داروها برای درمان این عفونت ویروسی عبارتند از:

– داروهای موضعی مثل پمادها

– داروهای خوراکی به شکل قرص یا شربت

– بی حس کننده های موضعی

این داروها شیوع تبخال را سریع از بین می برند. البته تأثیر آنها زمانی بیشتر است که تا ۴۸ ساعت اول، بعد از ایجاد تبخال مصرف کنید.

راه های پیشگیری از تبخال دهان

ویروس HSV به راحتی قابلیت انتقال دارد، بنابراین همیشه نمی توان از عفونت تبخال دهان جلوگیری کرد. اما شما می توانید با رعایت برخی نکات ریسک ابتلا به این بیماری را کاهش دهید:

– استفاده نکردن از وسایل مشترک که با لب ها و دهان ارتباط دارد مثل قاشق و چنگال، لوازم آرایشی و بهداشتی

– نداشتن تماس پوستی با فرد مبتلا به تبخال، نظیر بوسیدن

– اجتناب از رابطه جنسی دهانی با فردی که تبخال تناسلی دارد

ارتباط تبخال و رابطه جنسی

رابطه جنسی به صورت دهانی می تواند تبخال (ویروس هرپس سیمپلکس) را به دو روش مختلف گسترش دهد:

1. شما می توانید با انجام رابطه جنسی با فردی که تبخال تناسلی دارد به تبخال دهان مبتلا شوید. بدین صورت که ویروس HSV از ناحیه تناسلی همسرتان به دهان شما سرایت می کند.
2. اگر فردی که تبخال دارد با شما رابطه دهانی داشته باشد، می توانید به تبخال تناسلی مبتلا شوید.

پس اگر شریک زندگی شما به تبخال مبتلا است چه از نوع دهانی و چه نوع تناسلی، بهتر است تا زمانی که زخم ها به طور کامل بهبود پیدا نکرده اند، از تماس با او اجتناب کنید. همچنین باید بدانید که استفاده از وسایل مراقبتی مثل کاندوم نیز نمی تواند به طور کامل از شما در برابر عفونت تبخال محافظت کند.