زخم معده

زخم معده یکی از رایج ترین بیماری های دستگاه گوارشی است که منجر به ایجاد زخم های باز در دیواره معده یا بالای روده کوچک می شود. تحقیقات نشان می دهد که بین ۵ الی ۱۰ درصد از مردم سراسر دنیا در طول زندگی خود به این بیماری مبتلا می شوند. همچنین این بیماری در میان بزرگسالان و مردان شایع تر از زنان و کودکان است.

ترشح بیش از اندازه اسید معده و یا تکثیر باکتری هلیکوباکتر پیلوری از جمله علت های این بیماری هستند. که هر دو به طریقی به پوشش مخاطی محافظ معده آسیب می زنند. از علائم زخم معده نیز می توان به سوزش سر دل، معده درد، سوء هاضمه و وجود خون در مدفوع اشاره کرد. البته این بیماری قابل درمان است و با کمک دارودرمانی می توان آن را بهبود بخشید.

انواع زخم معده

این بیماری را براساس ناحیه ای که درگیر می کند به انواع زیر تقسیم می کنند:

زخم اثنی عشر

تقریبا ۸۰ درصد از زخم های گوارشی از این نوع هستند

زخم معده

حدود ۲۰ درصد از زخم های گوارشی را تشکیل می دهد

زخم مری

این نوع نسبت به دو نوع قبلی کمتر رایج است و بیشتر به دلیل رفلاکس اسید معده و یا عفونت باکتریایی (هلیکوباکتر پیلوری) اتفاق میفتد.

زخم ژژنوم

این زخم که به آن زخم حاشیه ای نیز گفته می شود، یکی از عوارض جراحی سرطان معده (گاستروجونوستومی) است. در طی این جراحی معده به ژژنوم (بخش میانی روده کوچک) متصل می شود تا غذا و دارو از طریق معده به روده کوچک منتقل شوند.

علائم زخم معده

بیشتر افراد مبتلا به این بیماری، معمولا هیچ گونه علائمی را متوجه نمی شوند. با این حال براساس گزارش بیماران، رایج ترین علائم زخم معده عبارتند از:

– دردهای شکمی

– سوء هاضمه

– سوزش معده

– نفخ شکم

– افزایش گاز معده

– کاهش اشتها

– حالت تهوع و استفراغ

این علائم در هر فردی می تواند متفاوت بروز کند. همچنین نوع زخم گوارشی (اثنی عشر، معده، مری، …) که به آن مبتلا هستید روی نوع علائم و شدت آن تأثیرگذار است.

همچنین با ادامه پیدا کردن بیماری و عدم درمان به موقع آن، زخم معده علائم متفاوتی را ایجاد می کند از جمله:

– خون در مدفوع

– تغییر رنگ مدفوع (سیاه یا قیری رنگ)

– استفراغ خونی یا همراه با دانه های قهوه ای رنگ

– سرگیجه و غش

– رنگ پریدگی

– تپش قلب

در صورت سوراخ شدن دستگاه گوارش نیز ممکن است علائم زیر را تجربه کنید:

– دردهای شدید و ناگهانی شکم

– ورم شکم

– حساسیت به لمس شکم

– تب و لرز

علت بیماری

پوشش مخاطی دستگاه گوارش به خصوص معده به گونه ای است که در برابر اسیدها و آنزیم های گوارشی کاملا مقاوم است و قابلیت ترمیم خود در برابر آسیب ها را دارد. از این رو بیماری زخم معده زمانی ایجاد می شود که این پوشش و لایه محافظ به دلایلی آسیب دیده باشد. طبق نظر محققان دو علت اصلی که باعث از بین رفتن پوشش مخاطی دستگاه گوارش می شوند عبارتند از:

– عفونت هلیکوباکتر پیلوری

– استفاده بیش از حد داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (مانند آسپرین و ایبوپروفن)

همچنین از دیگر دلایلی که می توانند در بروز این بیماری نقش داشته باشند می توان به موارد زیر اشاره کرد:

– سایر عفونت ها

– ایسکمی (کاهش جریان خون)

– استرس های فیزیولوژیکی

– شیمی درمانی یا پرتودرمانی

– سندرم زولینگر-الیسون (یک بیماری نادر گوارشی که باعث افزایش ترشح اسید معده می شود)

– بیماری کرون (بیماری التهابی روده)

– سرطان معده

عوامل پر ریسک برای ابتلا به بیماری

علاوه بر عفونت هلیکوباکتر پیلوری و استفاده از داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی که هر دو از عوامل پر خطر برای ابتلا به زخم معده هستند. عوامل دیگری نیز می توانند زمینه ساز ابتلا به این بیماری شوند از جمله سیگار کشیدن و مصرف نوشیدنی های الکلی. هر چند این عوامل به تنهایی باعث بروز بیماری نمی شوند اما ترکیب آنها با دو عامل اول می تواند خطر ابتلا به زخم معده را بیشتر کند.

تشخیص بیماری زخم معده

پزشکان برای تشخیص این بیماری بعد از انجام معاینه های فیزیکی به منظور بررسی دقیق تر از آزمایشات زیر کمک می گیرند:

– آزمایش خون

– آزمایش مدفوع

– آندوسکوپی

– بیوپسی یا نمونه برداری از بافت معده

– تست تنفسی اوره (برای بررسی وجود باکتری هلیکوباکتر پیلوری)

– سی تی اسکن و رادیوگرافی دستگاه گوارش فوقانی

روش های درمانی برای این بیماری

زخم معده یک بیماری قابل درمان است و پزشکان با در نظر گرفتن علت اصلی این بیماری درمان های مختلفی را ارائه می کنند. دارودرمانی اولین و مؤثرترین راه برای درمان زخم معده است و بیشتر بیماران با شروع مصرف داروها در عرض چند هفته و نهایتا دو ماه بهبود پیدا می کنند. داروهایی که تجویز می شوند هم به کاهش اسید معده و هم محافظت و ترمیم پوشش مخاطی معده کمک می کنند. اگر علت اصلی بیماری وجود عفونت هلیکوباکتر پیلوری باشد، استفاده از داروهای آنتی بیوتیک (داکسی سایکلین، مترونیدازول، کلاریترومایسین، آموکسی سیلین، …) به بیمار توصیه می شود. در شرایطی که بیماری پیشرفت کرده باشد و منجر به خونریزی معده و یا سوراخ شدن دستگاه گوارش شده باشد پزشکان از روش های درمانی دیگر کمک می گیرند.

سخن آخر

زخم معده یک بیماری شایع و البته قابل درمان است. این بیماری می تواند به دلایل مختلفی مانند ترشح بیش از اندازه اسید معده، عفونت هلیکوباکتر پیلوری و مصرف خودسرانه داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی ایجاد شود. علائم زخم معده نیز معمولا به شکل سوزش، درد و سوء هاضمه بروز می کند. تشخیص به موقع این بیماری بسیار مهم است، چرا که پیشرفت آن می تواند عوارض جدی تری مثل خونریزی معده، سوراخ شدن دستگاه گوارشی و حتی سرطان معده را ایجاد کند. با بروز اولین علائم بهتر است نزد متخصص مراجعه کنید و آزمایش های لازم را جهت تشخیص بیماری انجام دهید. امروزه با کمک دارو می توان به خوبی علائم این بیماری را کنترل و آن را بهبود بخشید. همچنین می توانید با اصلاح سبک زندگی و رژیم غذایی تان (عدم مصرف سیگار، نوشیدنی های اسیدی و حاوی الکل، غذاهای تند، و…) مانع از تشدید علائم بیماری شوید.