ازوتمی

ازوتمی به وضعیتی گفته می شود که سطح مواد نیتروژنی مثل اوره و کراتینین در خون افزایش پیدا می کند. این بیماری معمولا به دلیل اختلال در عملکرد کلیه ها و عدم توانایی کلیه برای فیلتر و دفع مواد زائد ایجاد می شود.

ازوتمی می تواند با علائمی مثل ادرار نکردن و یا کاهش حجم ادرار، تورم اندام تحتانی، خستگی، حالت تهوع و استفراغ، افزایش فشار خون و درد قفسه سینه همراه باشد.

پزشکان برای درمان این بیماری با در نظر گرفتن علت زمینه ای از راهکارهایی مثل جراحی، دارو درمانی و دیالیز کمک می گیرند.

انواع این اختلال کلیوی

این بیماری می تواند به دو شکل حاد و مزمن بروز کند. همچنین متخصصان این بیماری را به سه نوع تقسیم می کنند:

• ازوتمی پره رنال (پیش کلیوی)

شایع ترین نوع این بیماری است و به دلیل کاهش جریان خون به کلیه ها اتفاق میفتد. عواملی مثل کم آبی، نارسایی قلبی، نارسایی کبد، مصرف برخی داروها (ایبوپروفن و آسپرین) می توانند جریان خون به کلیه ها را کاهش دهند.

• ازوتمی رنال (درونی)

این نوع در نتیجه آسیب مستقیم به بافت های کلیه رخ می دهد. انواع عفونت ها از جمله عفونت خون، لخته شدن خون، مصرف برخی داروها (مانند شیمی درمانی) و مصرف الکل می توانند به بافت کلیه آسیب برسانند.

• ازوتمی پست رنال (پس کلیوی)

این نوع ناشی از انسداد مجاری ادراری است، که به دلیل بیماری هایی مثل عفونت دستگاه ادراری، سنگ کلیه و تومور ادراری اتفاق میفتد.

علائم ازوتمی

علائم این بیماری بسته به علت زمینه ای و شدت آن می تواند متفاوت باشد. همچنین در برخی موارد ممکن است علائم خاصی ایجاد نکند. با این حال شایع ترین علائم و نشانه های ازوتمی که باید بدانید عبارتند از:

– کاهش حجم ادرار

– خستگی و ضعف

– تهوع و استفراغ

– ورم بدن (به خصوص در پاها، مچ پا، صورت)

– افزایش فشار خون

– احساس درد در پهلوها و پایین کمر

– کاهش اشتها

– مشکلات گوارشی مثل دل درد، اسهال یا یبوست

– خارش پوست (پریوریتیس)

– تنگی نفس

– درد قفسه سینه

– ضربان قلب غیر طبیعی (آریتمی)

* ازوتمی در موارد شدیدتر ممکن است باعث تشنج و کما نیز بشود.

چه کسانی به این بیماری مبتلا می شوند؟

هر کسی ممکن است به ازوتمی مبتلا شود. اما طبق برخی مطالعات انجام شده احتمال ابتلا به این بیماری در افراد بالای ۶۵ سال بیشتر است.

عوارض ازوتمی

ازوتمی یک وضعیت پزشکی جدی است که در صورت عدم درمان به موقع می تواند عوارض و مشکلات جدی تری را ایجاد کند، از جمله:

– نارسایی کلیه

– اورمیا (افزایش سطح اوره در خون)

– بالا رفتن فشار خون

– اختلالات الکترولیتی (افزایش یا کاهش سطح پتاسیم، سدیم و کلسیم در خون که می تواند به مشکلات جدی مثل کما، تشنج و ایست قلبی منجر شود)

– تورم یا ادم بدن

– کاهش عملکرد مغز (اختلال در حافظه، گیجی، …)

– سوء تغذیه

– تنگی نفس و آب آوردن ریه

– ابتلا به انواع عفونت ها (به دلیل آسیب سیستم ایمنی بدن و اختلال در تصفیه مواد زائد)

روش های تشخیص بیماری

متخصصان نفرولوژی (کلیه و فشار خون) بعد از انجام معاینه های بالینی لازم و بررسی سوابق پزشکی شما، برای تشخیص ازوتمی اغلب اقدامات تشخیصی زیر را توصیه می کنند:

– آزمایش خون: مثل اندازه گیری سطح اوره خون (BUN)، آزمایش کراتینین خون، بررسی نرخ فیلتراسیون گلومرولی یا GFR (به منظور بررسی عملکرد کلیه ها)

– آزمایش ادرار

– تصویربرداری از کلیه ها: از جمله سونوگرافی از کلیه، سی تی اسکن یا ام آر آی

چه سطحی از اوره و کراتینین در آزمایش خون نشان دهنده ازوتمی است؟

سطح طبیعی این مواد نیتروژنی بسته به سن و جنسیت افراد متفاوت است. برای مثال مقدار نرمال اوره به شرح زیر است:

– کودکان و نوجوانان بین ۱ تا ۱۷ سال، بین ۷ تا ۲۰ میلی گرم در دسی لیتر

– مردان بین ۸ تا ۲۴

– زنان بین ۶ تا ۲۱

همچنین مقدار طبیعی کراتینین در خون به شکل زیر می باشد:

– کودکان و نوجوانان بین ۱ تا ۱۷ سال، بین ۲/۰ و ۹/۰ میلی گرم در دسی لیتر

– مردان بین ۶/۰ تا ۲/۱

– و زنان بین ۵/۰ تا ۱/۱

* اگر مقدار و سطح اوره و کراتینین شما بالاتر از مقادیر نام برده باشد، احتمال اختلالات کلیوی وجود دارد.

درمان ازوتمی

درمان این بیماری کاملا به نوع و شدت آن بستگی دارد. متخصصان با در نظر گرفتن علت زمینه ای ازوتمی راهکارهای درمانی زیر را ارائه می کنند:

– مایعات داخل وریدی

این روش به بازگرداندن جریان خون به کلیه ها و جبران کم آبی بدن کمک می کند.

– دارو درمانی

زمانی که ازوتمی ناشی از مشکلات متابولیک یا آسیب های کلیوی باشد، تجویز برخی دارها می توانند به بهبود عملکرد کلیه ها کمک کنند. مثل داروهای ضد فشار خون، کورتیکواستروئیدها، آنتی بیوتیک ها، داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی، و…

– جراحی

در مواردی مثل ازوتمی پست رنال یا پس کلیوی که به دلیل انسداد مجاری ادراری اتفاق میفتد، از جراحی برای رفع انسداد کمک می گیرند.

– دیالیز

این روش برای افرادی که هم به ازوتمی و هم نارسایی کلیه مبتلا هستند، استفاده می شود.

– پیوند کلیه

در شرایطی که نارسایی کلیه از نوع پیشرفته باشد و دیالیز نیز به بهبود فرد کمک نکند، پزشک ممکن است پیوند کلیه را توصیه کند.

– اصلاح رژیم غذایی

با محدود کردن مصرف پروتئین های حیوانی، کاهش مصرف نمک و سدیم، همچنین پتاسیم و فسفر

آیا ازوتمی قابل پیشگیری است؟

رعایت برخی نکات می تواند ریسک ابتلا به این بیماری کلیوی را کاهش دهد از جمله:

– کنترل مصرف برخی داروها (مثل داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی و یا آنتی بیوتیک ها، چرا که مصرف بیش از اندازه این نوع داروها می تواند به کلیه ها آسیب برساند)

– مدیریت فشار خون بالا (بالا رفتن فشار خون یکی از علل اصلی بیماری های کلیوی است)

– کنترل قند خون (دیابت یکی از علل نارسایی کلیه است)

– تشخیص و درمان به موقع عفونت های ادراری و کلیوی

– درمان انسداد مجاری ادراری (که اغلب به دلیل سنگ کلیه یا بزرگ شدن پروستات اتفاق میفتد)

– انجام چکاب های پزشکی به طور منظم (آزمایش خون، آزمایش ادرار)

– نوشیدن آب کافی

– داشتن یک رژیم غذایی سالم (کاهش مقدار سدیم و نمک، پتاسیم و فسفر، پروتئین های حیوانی)

– فعالیت بدنی و ورزش کردن

– کاهش مصرف نوشیدنی های الکلی (الکل می تواند به کلیه ها آسیب برساند و بر نحوه فیلتر کردن خون شما تأثیر بگذارد)

– ترک سیگار