هپاتیت چیست

هپاتیت به معنی التهاب کبد است که می تواند بر اثر عوامل عفونی یا غیر عفونی ایجاد شود. این بیماری روی عملکرد کبد اثر می گذارد و رفته رفته باعث بروز مشکلات جدی تر مثل سیروز و سرطان کبد می شود. هپاتیت ممکن است حاد (کوتاه مدت) یا مزمن (طولانی مدت) باشد.

چه چیزی باعث هپاتیت می شود؟

متخصصان با توجه به عوامل اثر گذار این بیماری را به شکل زیر دسته بندی کرده اند:

– هپاتیت ویروسی؛ که شایع ترین نوع این بیماری است و به پنج گروه نوع A، B، C، D و E تقسیم می شود.

– الکلی؛ که بر اثر استفاده زیاد الکل بروز پیدا می کند.

– سمی؛ که توسط سموم، مواد شیمیایی، داروها یا مکمل های خاص ایجاد می شود.

– خودایمنی؛ که در این مورد سیستم ایمنی بدن شماست که به کبد حمله می کند و باعث بروز مشکلاتی می شود. علت بروز این نوع بیماری هنوز مشخص نیست، اما ژنتیک و محیط زندگی ممکن است در ایجاد این بیماری نقش داشته باشند.

هر آنچه باید درباره هپاتیت نوع a بدانید

به التهاب کبد ناشی از ویروس HAV، هپاتیت نوع A گفته می شود. این نوع بیماری از طریق استفاده از غذا یا آب آلوده، بهداشت نامناسب، تماس با فرد آلوده به ویروس و برقراری رابطه جنسی (دهانی- مقعدی) منتقل می شود. براساس گزارش های ارائه شده در سال ۲۰۲۲، %۴۹ از افرادی که به این نوع بیماری مبتلا بوده اند، را افراد ۳۰ تا ۴۹ سال تشکیل می داده اند.

نوع a در مقایسه با نوع های دیگر، به ندرت باعث نارسایی های حاد کبد یا حتی مرگ می شود. طبق بررسی های سازمان بهداشت جهانی در سال ۲۰۱۶، تقریبا هفت هزار نفر در سراسر دنیا به علت هپاتیت A جان خود را از دست داده اند، که تنها ۵/۰ درصد از مرگ و میرهای ناشی از هپاتیت ویروسی را شامل می شود. با این حال افراد مسن، افراد مبتلا به بیماری های مزمن کبدی، افرادی که داروهای سرکوب ‌کننده سیستم ایمنی مصرف می کنند و افراد مبتلا به HIV بیشتر در معرض خطر و آسیب های جدی هستند.

باید بدانید که این ویروس به شدت مسری است. گزارش ها حاکی از این است که شیوع این بیماری در کشورهای کم درآمد و متوسط با شرایط بهداشتی و اقدامات بهداشتی نامناسب، در بین نوجوانان و بزرگسالانی که مواد مخدر تزریق می کنند، میان همجنسگرایان (اغلب مردان)، افرادی بی خانمان، افرادی که به مناطق بومی با سطح بهداشت ضعیف سفر می ‌کنند، و… بیشتر است.

راه های انتقال ویروس HAV

همانطور که پیشتر نیز اشاره شد، این ویروس از چندین راه قابلیت انتقال دارد:

– آب یا مواد غذایی آلوده

– ارتباط مستقیم با فرد مبتلا به ویروس (از طریق دست های آلوده، مدفوع، مواد خوراکی آلوده، سرنگ مشترک)

– رابطه جنسی با فرد آلوده

علائم بیماری

قبل از هر چیز باید به این نکته اشاره کرد، که ممکن است بروز این بیماری در بسیاری از افراد بدون علائم باشد. همچنین بزرگسالان بیشتر از کودکان با علائم این بیماری روبرو می شوند. کودکان زیر ۶ سال نیز معمولاً علائم قابل توجهی را تجربه نمی کنند و تنها %۱۰ آنها ممکن است به زردی مبتلا شوند.

نشانه های شایع نوع آ هپاتیت می تواند به شکل زیر باشد:

– ادرار تیره

– مدفوع خاکستری یا آجری رنگ

– اسهال

– احساس خستگی

– تب

– درد مفاصل

– کاهش اشتها

– حالت تهوع و استفراغ

– درد معده

– زردی پوست یا چشم (یرقان)

دوره نهفتگی این بیماری ممکن است بین ۲ تا ۷ هفته باشد و معمولا بعد از این مدت است که علائم ظاهر می شوند. همچنین پایداری این علائم معمولا کمتر از ۲ ماه طول می کشد، اگرچه برای برخی از افراد ممکن است تا ۶ ماه نیز ادامه داشته باشد. هپاتیت A ممکن است گاهی اوقات عود کند، به این معنی که فردی که به تازگی بهبود یافته است با یک دوره حاد دیگر دوباره بیمار می شود.

راه های تشخیص

شناسایی این بیماری از طریق اندازه گیری آنتی بادی های بدن صورت می گیرد. متخصصان معمولا از آزمایش های تخصصی کبد مثل تست آنتی‌ بادی ایمونوگلوبولین (IgG و IgM)، تست کلی آنتی بادی و آزمایش تقویت اسید نوکلئیک (NAAT) برای تشخیص این نوع هپاتیت کمک می گیرند.

برای درمان چه اقداماتی لازم است؟

هیچ درمان خاصی برای این عفونت وجود ندارد، به جز استراحت و مراقبت از خود. متخصصان به افراد مبتلا به هپاتیت نوع آ توصیه می کنند:

– مایعات کافی دریافت کنید: در شرایطی که درگیر اسهال و یا استفراغ هستید برای جبران آب از دست رفته بدنتان بهتر است مایعات کافی مصرف کنید.

– در رختخواب بمانید: دوره کمون این بیماری معمولاً ۱۴ تا ۲۸ روز است، از این رو بهتر است در این مدت و تا زمانی که علائم شما بهتر نشده است در خانه بمانید و استراحت کنید.

– از مصرف چیزهایی که به کبد شما آسیب می رساند اجتناب کنید: مصرف سیگار، الکل، مواد مخدر و برخی از داروها می تواند به کبد شما فشار وارد کند، از این رو سعی کنید از این موارد دوری کنید.

– با پزشک خود در ارتباط باشید: ارتباط با یک متخصص و بررسی وضعیت شما به صورت دوره ای در این دوران اهمیت دارید، پس بهتر است تا بهبودی کامل ارتباط خود با پزشکتان را حفظ کنید.

بهترین راه پیشگیری از هپاتیت A

واکسیناسیون بهترین و آسان ترین راه برای جلوگیری از انتقال این بیماری است. قدم بعدی رعایت اقدامات بهداشتی لازم مثل شستن منظم دست ها، استفاده از آب آشامیدنی و غذای سالم، و انجام تست های مخصوصِ بیماری های مقاربتی است.

چند باور غلط درباره این بیماری

ممکن است برای شما هم تصورات اشتباهی درباره این بیماری وجود داشته باشد، مثل:

– اگر علائمی نداشته باشم، آلوده نیستم!

از آنجایی که هپاتیت نوع a، در اکثر موارد به خصوص در کودکان بدون علائم است، این باور اشتباه است. همچنین این که این بیماری یک دوره نهفتگی دارد و معمولا تا چند هفته بعد از ابتلا هیچ علامتی را ایجاد نمی کند.

– اگر علائمی نداشته باشم، نمی توانم ویروس را به دیگران منتقل کنم!

شما همچنان می توانید ویروس HAV را به دیگران منتقل کنید حتی اگر علائمی نداشته باشید. افراد آلوده به این ویروس می توانند از همان مراحل اولیه بیماری، دیگران را نیز مبتلا کنند.

– من می توانم بیشتر از یک بار به HAV مبتلا شوم!

اگر سابقه ابتلا به HAV را دارید، احتمال این که بار دیگر به این بیماری مبتلا شوید وجود ندارد. چرا که بعد از بهبودی، بدن شما آنتی بادی هایی تولید می کند که از شما در مقابل عفونت مجدد محافظت می کند.