سنگ کیسه صفرا

سنگ کیسه صفرا، یکی از شایع ترین مشکلات گوارشی است که با تشکیل رسوبات سخت، در داخل کیسه صفرا همراه است. این اندام که در پایین کبد قرار گرفته، نقش مهمی در فرآیند گوارش و هضم غذا دارد. کبد برای هضم چربی ها مایعی به نام صفرا یا زرداب را تولید می کند، و این مایع از طریق کیسه صفرا به سمت روده باریک هدایت می شود. از این رو همیشه مقداری از مایع صفرا به شکل ذخیره درون این عضو باقی می ماند. گاهی این مایع در انتهای کیسه صفرا رسوب می کند و به تدریج تبدیل به سنگ می شود. سنگ های کلسترولی (زرد رنگ) و سنگ های رنگ دانه دار (قهوه ای یا مشکی) متداول ترین نوع هستند.

این بیماری خطر جدی محسوب نمی شود، مگر زمانی که سنگ ها شروع به حرکت کنند و باعث انسداد مجرای صفراوی شما شوند. که در این شرایط برای درمان سنگ کیسه صفرا به جراحی نیاز پیدا می کنید.

آیا سنگ کیسه صفرا خطرناک است؟

همانطور که قبل تر نیز اشاره شد، سنگ کیسه صفرا لزوماً مشکلی برای شما ایجاد نمی کند. زمانی این عارضه جدی می شود که این رسوبات سخت شروع به عبور کردن از مجرای صفراوی کنند و مجاری شما را مسدود کنند.

علائم بیماری

سنگ کیسه صفرا معمولاً علائمی ایجاد نمی کند مگر اینکه باعث انسداد مجرای صفراوی شده باشد. این انسداد باعث ایجاد دردهای شدید در قسمت راست و بالای شکم و همچنین حالت تهوع می شود. دیگر علائمی که با شدیدتر شدن انسداد ممکن است تجربه کنید عبارتند از:

– عرق کردن

– تب

– تپش قلب

– ورم شکم

– حساسیت به لمس شکم

– زرد شدن پوست یا چشم ها

– تغییر رنگ ادرار و مدفوع (ادرار تیره، مدفوع روشن)

طبق تجربه بیماران، دردی که این بیماری ایجاد می کند، معمولا به صورت ناگهانی است که اغلب بعد از خوردن غذا شدیدتر می شود. این درد ممکن است از چند دقیقه تا چند ساعت طول بکشد. همچنین محل درد برای هر فردی متفاوت است. اکثر افراد در قسمت راست و بالای شکم خود درد را حس می کنند. در حالی که برخی دیگر این درد را در بازو یا شانه راست، قسمت پشت (بین تیغه های شانه)، وسط شکم، و یا حتی قفسه سینه تجربه می کنند.

عوارض احتمالی بیماری

در صورتی که سنگ کیسه صفرا جریان مایع صفرا یا زرداب را مسدود کند، می تواند باعث التهاب و عفونت شود. دیگر عوارضی که این بیماری ایجاد می کند عبارتند از:

– کله سیستیت (التهاب کیسه صفرا)

– التهاب پانکراس

– کلانژیت (التهاب مجرای صفراوی)

– هپاتیت (التهاب کبد)

– زردی

– عفونت خون (سپتی سمی)

چه عواملی باعث ایجاد سنگ کیسه صفرا می شوند؟

رسوب مایع اضافی صفرا در انتهای کیسه صفرا و سخت شدن تدریجی آن، علت اصلی این بیماری است. اما در این بین عوامل دیگری نیز ممکن است تأثیر گذار باشند مثل:

– کلسترول اضافی در کیسه صفرا

– افزایش بیلی روبین (حاصل تجزیه طبیعی هموگلوبین)

– کافی نبودن اسیدهای صفراوی

– بیماری کلستاز (یک نوع بیماری کبدی که باعث کاهش جریان صفرا می شود)

عواملی که ریسک بیماری را بالا می برند

عواملی که می توانند در بروز این بیماری نقش داشته باشند، عبارتند از:

– سن: احتمال ابتلا به این بیماری برای زنان در سنین ۲۰ تا ۵۰ سال و مردان در سنین بالای ۶۰ سال بیشتر است.

– هورمون ها: هورمون استروژن در زنان موجب ترشح بیشتر مایع صفرا یا زرداب، و هورمون پروژسترون نیز باعث کم‌ تحرکی کیسه صفرا می شود.

– تغییرات وزنی: نوسانات وزنی یکی از فاکتورهای سنگ کیسه صفرا است. اضافه وزن شما می تواند منجر به افزایش ترشح کلسترول در کیسه صفرا و همچنین کاهش شدید وزن و از دست دادن چربی نیز، باعث می شود بدنتان به سرعت حجم زیادی از کلسترول را در صفرا آزاد کند.

– ژنتیک و سابقه خانوادگی: ریسک ابتلا به سنگ کیسه صفرا در افرادی که سابقه خانوادگی این بیماری را دارند، بیشتر است. همچنین نژادهای بومی آمریکایی و مکزیکی- آمریکایی بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری هستند.

تشخیص بیماری

پزشکان برای تشخیص سنگ کیسه صفرا بعد از انجام معاینات بالینی، به منظور تشخیص قطعی انجام آزمایش خون و تصویربرداری های پزشکی را توصیه می کنند. آزمایش خون می تواند به تشخیص عفونت، زردی و پانکراتیت (التهاب پانکراس) کمک کند. آزمایش های تصویربرداری نیز محل دقیق انسداد مجاری صفراوی را مشخص می سازند.

رایج ترین روش های تشخیص این بیماری عبارتند از:

– سونوگرافی

– کلانژیوپانکراتوگرافی رزونانس مغناطیسی (MRCP)

– اسکن HIDA (اسکن کبد و مجاری صفراوی)

– سونوگرافی آندوسکوپی

– کلانژیوپانکراتوگرافی آندوسکوپی رتروگراد (ERCP)

درمان سنگ کیسه صفرا

در صورتی که این بیماری مشکل خاص و جدی برای شما ایجاد نکند، نیازی به درمان آن نیست. اما زمانی که سنگ ها باعث انسداد مجرای صفراوی می شوند و علائمی مانند درد، حالت تهوع، تب و لرز، زردی، و… را ایجاد می کنند. باید برای درمان آن اقدام کنید. جراحی نیز بهترین راه درمان سنگ کیسه صفرا است.

– جراحی

بهترین روش برای درمان سنگ کیسه صفرا جراحی است. جراحان معمولا از تکنیک “لاپاروسکوپی” برای برداشتن کیسه صفرا استفاده می کنند.

– غیر جراحی (کم تهاجمی)

چنانچه بیمار به هر دلیلی نتواند تحت عمل جراحی قرار بگیرد. پزشکان تکنیک های دیگری را برای درمان سنگ کیسه صفرا به کار می برند. یکی از این روش ها “کوله سیستوستومی” است. در این روش جراح با استفاده از ابزار کاتتر و از طریق پوست اقدام به تخلیه مایع صفرا می کند.

– دارویی

داروها روش مؤثری برای درمان سنگ کیسه صفرا نیستند و از آنها می توان به عنوان یک راه موقتی و پیشگیرانه استفاده کرد. پزشکان ممکن است تنها زمانی که سنگ ها کوچک و از نوع کلسترولی باشند دارو تجویز کنند. حتی در این مورد هم ممکن است تا سال ها طول بکشد که دارو باعث از بین بردن سنگ ها شود.

روش های پیشگیری

نمی توان هیچ راه قطعی برای پیشگیری از سنگ کیسه صفرا معرفی کرد. اما می توان با انجام یک سری اقدامات ساده درصد ابتلا به این بیماری را کاهش داد. از جمله، کاهش کلسترول با کمک یک رژیم غذایی اصولی، و پایین آوردن وزن آن هم نه به شکل سریع. چرا که کاهش سریع وزن نیز می تواند خطر ابتلا به این بیماری را افزایش دهد.