ویتامین دی

ویتامین D یکی از ویتامین های محلول در چربی است که برای رشد و استحکام استخوان ها ضروری است. علاوه بر این، این ویتامین نقش مهمی در رشد سلول ها، بهبود سیستم عصبی، سیستم اسکلتی- عضلانی و سیستم ایمنی دارد. کمبود این ویتامین روی عضلات و استخوان ها تأثیر می گذارد و بیشتر افراد بالای ۶۵ سال را درگیر می کند.

شما می توانید این ویتامین را از طریق مختلفی دریافت کنید، از جمله:

– قرار گرفتن در معرض نور خورشید

– از طریق غذایی که می خورید

– از طریق مکمل های غذایی

با وجود تمام این روش ها، باز هم کمبود ویتامین D یک مشکل رایج در سراسر دنیا است.

چرا ویتامین D اینقدر مهم است؟

ویتامین D یکی از ویتامین هایی است که بدن شما برای سالم ماندن به آن نیاز دارد. کمبود آن می تواند منجر به بیماری هایی نظیر هیپوکلسمی (کمبود کلسیم خون)، هیپرپاراتیروئیدیسم ثانویه (پرکاری پاراتیروئید)، نرمی استخوان در بزرگسالان، و راشیتیسم در کودکان شود.

چه افرادی بیشتر به کمبود این ویتامین دچار می شوند!

همه افراد از جمله نوزادان، کودکان و بزرگسالان ممکن است دچار کمبود ویتامین D شوند. با این حال شیوع این بیماری در افرادی که پوست تیره دارند، بیشتر است. کمبود ویتامین دی یک مشکل رایج است و تقریبا ۱ میلیارد نفر در سراسر دنیا با کمبود این ویتامین مواجه هستند.

علائم کمبود ویتامین D

نشانه های کمبود ویتامین D در کودکان و بزرگسالان متفاوت است. کودکانی که با کمبود ویتامین دی به شکل خفیف مواجه هستند اغلب ضعف و دردهای عضلانی را تجربه می کنند. چنانچه این کمبود شدیدتر باشد می تواند منجر به راشیتیسم شود.

علائم در بزرگسالان به اشکال زیر بروز پیدا می کند:

– خستگی

– استخوان درد

– ضعف و گرفتگی عضلات

– تغییرات خلقی مثل افسردگی

با این حال برخی از افراد هیچ نشانه و علائمی ندارند.

علت کمبود ویتامین D

به طور کلی دو علت اصلی کمبود ویتامین دی عبارتند از:

– عدم دریافت ویتامین دی کافی از طریق رژیم غذایی و یا نور خورشید

– اختلال در استفاده یا جذب ویتامین دی

همچنین دلایل دیگری مثل شرایط پزشکی خاص (اضافه وزن، بیماری های کبد، بیماری های کلیوی، بیماری های روده)، کاهش وزن شدید، جراحی های کوچک کردن معده، مصرف برخی داروهای خاص و عوامل بیولوژیکی و محیطی می توانند در کمبود ویتامین دی نقش داشته باشند.

نقش داروها در کمبود این ویتامین

مصرف برخی از داروها می توانند سطح ویتامین دی را کاهش دهند، از جمله:

– ملین ها

– استروئیدها

– داروهای کاهش دهنده کلسترول

– داروهای پیشگیری کننده از تشنج

– داروی ریفامپین (یک آنتی بیوتیک برای درمان بیماری هایی مثل سل و مننژیت)

– داروی اورلیستات (برای کاهش وزن)

روش های تشخیص

پزشکان برای تشخیص کمبود ویتامین دی، درخواست آزمایش خون می دهند. در برگه آزمایش خود می توانید ویتامین دی را با اسامی ۲۵-hydroxyvitamin D یا ۲۵(OH)D مشاهده کنید. میزان نرمال این ویتامین در خون ۳۰ تا ۱۰۰ نانوگرم است. در صورتی که سطح ویتامین دی کمتر از این مقدار باشد به کمبود ویتامین D دچار هستید.

درمان

راهکارهای مختلفی برای جبران کمبود ویتامین دی وجود دارد. اولین و ساده ترین راه مصرف غذاهای حاوی ویتامین D است. راهکار بعدی در معرض نور خورشید قرار گرفتن است، اما مراقب باشید که برای مدت طولانی بدون کرم ضد آفتاب در معرض نور خورشید نباشید. در برخی شرایط پزشک ممکن است مصرف مکمل را نیز پیشنهاد دهد، که مقدار دوز مصرفی آن به سن و شرایط شما بستگی دارد.

منابع غذایی دارای ویتامین D

مواد غذایی که به طور طبیعی دارای ویتامین دی هستند عبارتند از:

– ماهی ها (سالمون، ساردین، ماهی تن، قزل آلا)

– جگر گاو

– قارچ

– زرده تخم مرغ

– روغن کبد ماهی

همچنین می توانید این ویتامین را از غذاهای غنی شده مانند شیر گاو و سویا، شیر بادام و جو دوسر، غلات صبحانه، آب پرتقال و محصولات لبنی مانند ماست نیز دریافت کنید.

عوارض احتمالی کمبود ویتامین D

جدی ترین عوارض کمبود ویتامین D عبارتند از:

– سطوح پایین کلسیم خون (هیپوکلسمی)

– سطوح پایین فسفات خون (هیپوفسفاتمی)

– راشیتیسم (نرم شدن استخوان ها در دوران کودکی)

– استئومالاسی (نرم شدن استخوان در بزرگسالان)

در صورتی که علائم کمبود ویتامین دی را تجربه می کنید، بهتر است حتما نزد پزشک مراجعه داشته باشید و تحت نظر متخصص رژیم غذایی خود را اصلاح و در صورت نیاز مصرف مکمل را آغاز کنید.

عوارض مصرف بیش از اندازه ویتامین D

به همان اندازه که کاهش سطح ویتامین دی می تواند مشکل ساز شود، مصرف و دریافت بیش از اندازه آن نیز می تواند عوارضی را به همراه داشته باشد. این عوارض ممکن است به اشکال زیر بروز پیدا کند:

– حالت تهوع

– تشنگی

– ادرار بیش از حد

– کاهش اشتها

– یبوست

– ضعف

– گیجی

– عدم تعادل

– دیس‌ آرتری (نوعی اختلال گفتاری)

از این رو حتما با مشورت پزشک و طبق مقداری که برای شما توصیه شده است، مکمل های ویتامین دی را مصرف کنید.