نارسایی کلیه چیست؟

نارسایی کلیه به وضعیتی گفته می شود که عملکرد یک یا هر دو کلیه شما کاهش پیدا کند. با توجه به نقش مهمی که کلیه ها در دفع سموم از بدن، و همینطور تولید گلبول‌ های قرمز خون و کنترل فشارخون دارند، هر گونه اختلال در عملکرد این عضو می تواند مشکلاتی را به وجود بیاورد. مواردی مثل ژنتیک، عفونت، دیابت، فشار خون بالا و آسیب های حاد کلیه در بروز این بیماری نقش دارند.

از علائم شایع نارسایی کلیه نیز می توان به احساس خستگی، تهوع و استفراغ، ورم پاها، تغییر در میزان دفع ادرار و مه مغزی اشاره کرد. افرادی که به این بیماری مبتلا می شوند بسته به شدت آن به دیالیز یا پیوند کلیه نیاز پیدا می کنند.

شیوع بیماری

هر فردی ممکن است به نارسایی کلیه مبتلا شود. طبق تحقیقات انجام شده سالانه حدود ۲ میلیون نفر در سراسر دنیا به این بیماری مبتلا می شوند. موارد تأثیرگذار در بروز این بیماری عبارتند از:

– دیابت

– فشار خون بالا

– بیماری قلبی

– ژنتیک

– ساختار غیر طبیعی کلیه

– سن (بالای ۶۰ سال)

– مصرف طولانی مدت برخی داروها مثل داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی

روند بیماری

مراحل بیماری نارسایی کلیوی با در نظر گرفتن میزان فیلتراسیون گلومرولی تخمینی (GFR) بررسی می شود. GFR مشخص می کند که کلیه ها تا چه مقدار مواد زائد را فیلتر می کنند. GFR طبیعی، باید به مقدار ۱۰۰ میلی لیتر در دقیقه باشد.

روند بیماری نارسایی کلیه به شرح زیر است:

مرحله ۱

GFR (فیلتراسیون گلومرولی تخمینی) بالاتر از ۹۰ میلی لیتر در دقیقه است. در این مرحله کلیه های شما آسیب خفیفی دارند اما همچنان به طور طبیعی کار می کنند.

مرحله ۲

در این مرحله GFR بین ۶۰ تا ۸۹ میلی لیتر در دقیقه است و میزان عملکرد کلیه ها در این مرحله به طور خفیف کاهش پیدا می کند.

مرحله ۳

GFR ممکن است بین ۳۰ تا ۵۹ میلی لیتر در دقیقه باشد. در این مرحله شاهد کاهش خفیف تا متوسط در عملکرد کلیه ها هستیم.

مرحله ۴

میزان GFR تا ۱۵ الی ۲۹ میلی لیتر در دقیقه کاهش پیدا می کند و عملکرد کلیه ها به طور شدیدی کاهش پیدا می کند.

مرحله ۵

GFR به کمتر از ۱۵ میلی لیتر در دقیقه می رسد و کلیه های شما دچار نارسایی کامل می شوند.

علائم هشدار دهنده نارسایی کلیه

بسیاری از افرادی که به این بیماری مبتلا می شوند در ابتدا ممکن است علائمی نداشته باشند و یا علائم کمی را تجربه کنند. همچنین نشانه های این بیماری از فردی به فرد دیگر می تواند متفاوت باشد. با این حال شایع ترین علائم نارسایی کلیه عبارتند از:

– خستگی شدید

– حالت تهوع و استفراغ

– گیجی و یا عدم تمرکز

– ورم در اطراف دست ها، مچ پا یا صورت

– تکرر ادرار

– اسپاسم عضلانی

– خشکی و یا خارش پوست

– کاهش اشتها

– ایجاد طعم فلزی در دهان

شایع ترین علل نارسایی کلیه

دیابت و فشار خون بالا شایع ترین علت بیماری های کلیوی و همینطور نارسایی کلیه هستند. از میان سایر عواملی که ممکن است منجر به نارسایی کلیه شوند، می توان به موارد زیر اشاره کرد:

– بیماری کلیه پلی کیستیک (PKD): این بیماری ارثی است و باعث ایجاد کیسه های پر از مایع در کلیه ها می شود و در نهایت ممکن است باعث نارسایی کلیه شود.

– بیماری گلومرولونفریت: یکی از بیماری های کلیوی است که به دلیل التهاب رگ‌ های خونی کوچک (گلومرول ها) در کلیه ایجاد می شود.

– لوپوس: این بیماری جزو بیماری های خود ایمنی است که می تواند روی مفاصل، پوست، مغز، ریه‌ ها، عروق و کلیه ها تأثیر بگذارد.

– بیماری های خود ایمنی کلیه

– مصرف برخی داروهای خاص

– کم آبی شدید بدن

– انسداد مجاری ادراری

– بیماری های سیستمیک درمان نشده مثل بیماری های قلبی یا کبدی

روش های تشخیص بیماری

پزشکان از روش های مختلفی برای بررسی و تشخیص بیماری های کلیوی کمک می گیرند. آزمایش های رایج برای تشخیص بیماری های کلیه مثل نارسایی کلیوی عبارتند از:

– آزمایشات خون: آزمایش خون نشان می دهد که کلیه ها چقدر مواد زائد را از خون دفع می کنند.

– آزمایش ادرار: از طریق ادرار می توان میزان موادی مثل پروتئین یا خون را اندازه گیری کرد.

– تصویربرداری: روش هایی مثل سونوگرافی، سی تی اوروگرافی و ام آر آی امکان بررسی دقیق کلیه ها و همینطور تشخیص دقیق هر گونه ناهنجاری با انسداد در کلیه ها را فراهم می کند.

درمان نارسایی کلیوی

دو درمان اصلی برای نارسایی کلیه وجود دارد، دیالیز و پیوند کلیه.

دیالیز نیز به دو صورت انجام می شود، همودیالیز (خون از بدن خارج و بعد از تصفیه شدن در دستگاه دیالیز، به بدن بازمی گردد) و دیالیز صفاقی (در این روش مایع دیالیز از طریق یک لوله که داخل شکم قرار داده شده وارد بدن می شود).

همچنین پزشکان برای کاهش عوارض این بیماری از برخی داروها نیز کمک می گیرند. داروهایی مانند:

– داروهای مهارکننده‌ آنزیم مبدل آنژیوتانسین (ACE): برای کاهش سطح پروتئین یا آلبومین در ادرار و محافظت از کلیه‌ها تجویز می شوند.

– مسدود کننده گیرنده آنژیوتانسین (ARB): این داروها به کاهش فشار خون کمک می کنند.

– دیورتیک ها (داروهای ادرار آور)

– استاتین ها: سطح کلسترول خون را کاهش می دهند.

– داروی اریتروپویتین: این دارو به ساخت گلبول های قرمز خون کمک می کند.

– ویتامین D و کلسیتریول

– داروهای باند شونده به فسفات: فسفر اضافی را از خون شما حذف می کند.

افرادی که به بیماری نارسایی کلیوی مبتلا هستند می توانند با کمک پزشک و استفاده از درمان های مناسب، روند بیماری را کنترل کنند و به حفظ عملکرد کلیه های خود کمک کنند.

پیشگیری از بیماری

بیماری های کلیوی مثل نارسایی کلیه برگشت پذیر نیستند، با این حال شما می توانید با رعایت برخی نکات و انجام اقداماتی به حفظ عملکرد کلیه خود کمک کنید، از جمله:

– کنترل مرتب عملکرد کلیه

– در صورت ابتلا به دیابت سطح قند خون خود در محدود طبیعی نگه دارید

– بررسی و کنترل سطح فشار خون

– عدم استفاده از سیگار

– پرهیز از مصرف غذاهای سرشار از پروتئین و سدیم

سخن آخر

نارسایی کلیه یکی از بیماری های شایع کلیوی است که سالانه افراد بی شماری را درگیر می کند. شناخت دقیق علائم نارسایی کلیه، می تواند به شما برای تشخیص و شروع به موقع درمان کمک کند.

با توجه به این که هیچ درمانی برای نارسایی کلیه وجود ندارد، اما می توان با کمک روش های درمانی مناسب زندگی طولانی داشت. همچنین بیماران می توانند با چکاب مرتب و تغییر در سبک زندگی به روال عادی زندگی خود ادامه دهند. علاوه بر این ارتباط با پزشک می تواند در مسیر این بیماری بسیار کمک کننده باشد.