کیست تخمدان چیست؟

کیست تخمدان شامل توده های حاوی مایع می شود که داخل تخمدان ها یا روی آنها رشد می کند. این کیست ها انواع مختلفی دارند و در اکثر مواقع بی ضرر و خوش خیم هستند. تنها یک درصد کیست ها احتمال سرطانی شدن دارند.

همچنین اکثر کیست های تخمدان بدون علائم می باشند و بدون نیاز به درمان نیز از بین می روند. از این رو بسیاری از افراد متوجه نمی شوند که به کیست مبتلا هستند مگر زمانی که سونوگرافی انجام دهند. این عارضه به ندرت عوارضی را ایجاد می کند. با این حال شما می توانید برای جلوگیری از ایجاد هر گونه مشکل برای انجام معاینات منظم با پزشک خود در ارتباط باشید.

انواع کیست تخمدان

انواع مختلف این عارضه عبارتند از:

کیست های عملکردی

شایع ترین نوع کیست تخمدان هستند که در نتیجه تخمک گذاری ایجاد می شوند. این کیست‌ها معمولاً در عرض ۶۰ روز و بدون نیاز به درمان خاصی کوچک می ‌شوند. کیست های عملکردی خود به دو نوع فولیکولار و لوتئال تقسیم می شود.

– فولیکولار: فولیکول کیسه کوچک حاوی تخمک است که هر ماه به عنوان بخشی از چرخه قاعدگی تخمک را آزاد می کند. به این فرآیند تخمک گذاری گفته می شود. اگر به هر دلیلی فولیکول تخمک را آزاد نکند، فولیکول با مایع پر می شود و اصطلاحا کیست های فولیکولار ایجاد می شوند.

– کیست لوتئال: بعد از آزاد شدن تخمک از فولیکول، گروهی از سلول های تولید کننده هورمون به نام جسم زرد باقی می مانند. که در برخی موارد با جمع شدن مایع در جسم زرد، کیست تشکیل می شود. به این نوع کیست، لوتئال یا کیست جسم زرد می گویند.

سایر کیست ها

همه کیست های تخمدان به چرخه قاعدگی مرتبط نیستند. شایع ترین این نوع کیست ها عبارتند از:

– سیستادنوما: محل رشد این نوع کیست روی سطح تخمدان است و معمولا با مایعی رقیق یا مخاطی پر می شود.

– درموئید: نوع نادر از کیست تخمدان که ناشی از بقایای یک سلول جنینی است. داخل این کیست ها ممکن است پوست، مو، غضروف، دندان و حتی بافت مغز وجود داشته باشد.

– اندومتریوز: به توده هایی که خارج از رحم رشد می کنند و بافتی مشابه با آندومتر (بافت داخل رحم) دارند، گفته می شود. این توده ها ممکن است حتی تا لوله های فالوپ، تخمدان ها و دیواره لگن گسترش پیدا کنند. به این نوع کیست، کیست شکلاتی نیز گفته می شود.

– سرطان تخمدان: بر خلاف نوع های قبلی که بی خطر و خوش خیم بودند، در این نوع سلول ها به طور غیر طبیعی در تخمدان شروع به رشد می کنند و به دیگر قسمت ها نیز گسترش پیدا می کنند.

چه کسانی بیشتر در معرض این عارضه قرار دارند؟

همه خانم ها ممکن است کیست تخمدان را تجربه کنند. علاوه بر این عوامل زیر نیز می توانند ریسک این عارضه را افزایش دهند از جمله:

– سن: کیست تخمدان تا قبل از یائسگی و در سنین باروری بسیار شایع تر است.

– وضعیت بارداری: احتمال تشکیل کیست در دوره بارداری بیشتر است.

– سابقه کیست تخمدان: ریسک ابتلا به کیست برای افرادی که قبلا به کیست تخمدان مبتلا بوده اند، بیشتر است.

– شرایط پزشکی: برای مثال افرادی که با اندومتریوز (اختلال رحمی) و مشکلات هورمونی مواجه هستند و یا داروهای هورمونی برای کمک به تخمک گذاری مصرف می کنند بیشتر در معرض این عارضه هستند.

علت بیماری

اصلی ترین علت کیست تخمدان، فرآیند تخمک گذاری است. با این حال ممکن است علل دیگری نیز در ایجاد این کیست ها نقش داشته باشند از جمله:

– تکثیر غیر طبیعی سلولی: گاهی تکثیر غیر عادی سلول ها می تواند باعث ایجاد کیست شود مثل کیست های درموئید و سیستادنوما.

– بیماری اندومتریوز

– بیماری التهابی لگن (PID)

علائم شایع کیست تخمدان

کیست های کوچک به ندرت علائمی ایجاد می کنند. اما کیست های بزرگتر ممکن است با علائم زیر همراه باشند:

– درد لگن یا درد مبهم در کمر

– احساس نفخ در قسمت پایین شکم

– رابطه جنسی دردناک (دیسپارونی)

– قاعدگی دردناک

همچنین کیست ها می تواند باعث اضافه وزن نیز شوند.

عوارض بیماری

– کیست سرطانی: این عارضه در مورد کیست هایی که بعد از یائسگی ایجاد می شوند، بیشتر است.

– پارگی کیست تخمدان: معمولا کیست های عملکردی بدون ایجاد علائم خاصی پاره می شوند و از بین می روند. اما گاهی اوقات این پارگی ممکن است با درد شدید و تورم شکم همراه باشد.

– پیچ خوردگی تخمدان: گاهی بزرگ شدن کیست ها می تواند باعث پیچ خوردن تخمدان شود. همچنین این اتفاق می تواند روند خونرسانی به این اندام را مختل کند و باعث مرگ تخمدان شود. از علائم شایع این عارضه می توان به درد شدید، حالت تهوع و استفراغ اشاره کرد.

تشخیص بیماری

پزشکان برای تشخیص کیست های تخمدان معمولا آزمایش های زیر را درخواست می کنند:

– معاینه لگن

– سونوگرافی

– لاپاراسکوپی

درمان کیست تخمدان

درمان این بیماری به عواملی مثل سن، نوع علائمی که تجربه می کنید و علت ایجاد کیست بستگی دارد. برای مثال کیست های عملکردی معمولا به درمان نیاز ندارند و خود به خود برطرف می شوند. انواع دیگر کیست ممکن است برای درمان به دارو نیاز داشته باشند. جراحی کیست تخمدان نیز زمانی انجام می شود که کیست ها بزرگ شده باشند و علائم شدیدی را در شما ایجاد کنند. لاپاراسکوپی و لاپاراتومی دو تکنیک جراحی رایج برای درمان کیست تخمدان هستند.

سخن آخر

کیست تخمدان یک بیماری شایع و معمولا بی ضرر است که اغلب به دلیل چرخه طبیعی قاعدگی شما اتفاق میفتد. کیست ها در بیشتر مواقع بدون علائم هستند و به صورت خود به خود نیز از بین می روند، مانند کیست های عملکردی که شایع ترین نوع هستند. از این رو بیشتر افراد اصلا متوجه وجود کیست نمی شوند.

در این بین کیست هایی نیز هستند که به دلیل بزرگتر شدن و ایجاد علائم آزاردهنده نیاز به درمان دارند. درمان نیز بسته به عوامل مختلف می تواند با کمک دارو یا جراحی صورت بگیرد.

با توجه به این که اکثر کیست ها خوش خیم و بدون عوارض هستند. با این حال توصیه پزشکان این است که برای اطمینان از سلامت تخمدان ها و رحم هر چند وقت یکبار اقدامات تشخیصی لازم را انجام دهید. تا در صورت مشاهده هر گونه مورد نگران کننده ای برای بررسی و درمان فوری آن اقدام شود.